نقش و فواید امگا ۳ برای بدن
- سلامتی
- 7 شهریور 1401
در مورد فواید امگا ۳ بر بدن انسان زیاد شنیده‌ایم. از تاثیر آن بر بهبود عملکرد مغز و سلامت، سیستم قلبی-عروقی گرفته تا بیماری‌هایی نظیر آسم و سرطان. این ماده یکی از انواع اسیدهای چرب ضروری برای بدن است که بدن قادر به تولید آن نیست، بنابراین نیاز بدن را می‌بایست از طریق تغذیه یا مصرف مکمل‌های آن تامین کرد. به گفته متخصصان امگا ٣ یک ضدالتهاب مطلوب است که تاثیر مثبتی بر سیستم اسکلتی عضلانی و کنترل التهاب ناشی از برخی بیماریها دارد.
فواید امگا ۳ برای سیستم اسکلتی عضلانی بدن
بسیاری از بیماری‌های انسان به نوعی با فرآیندهای التهابی در ارتباط است و یکی از فواید امگا ۳ تنظیم فرآیندهای التهابی ایفا می‌کند. این اسید چرب به‌عنوان یکی از موثرترین مواد طبیعی در کاهش التهاب شناخته می‌شود. امگا۳ همچنین به‌عنوان یک عامل مهم در تعدیل سیستم ایمنی شناخته شده و بنابراین در بهبود انواع بیماری‌های خودایمنی نظیر روماتویید آرتریت کاربرد دارد.
مصرف مکمل‌های حاوی امگا ۳ می‌تواند منجر به کاهش فعالیت بیماری و کاهش مصرف سایر داروهای مرتبط با این بیماری شود. ولی با وجود شواهد اندکی بر کاهش نسبی علایم مبتلایان به ساییدگی زانو، تاکنون تاثیر آن در پیشگیری و کاهش سرعت پیشرفت آرتروز زانو ثابت نشده است. هرچند که در مورد نقش امگا۳ در کاهش درد بیماران مبتلا به فیبرومیالژی مطالعات کمی صورت گرفته اما این ترکیب یکی از انواع مکمل‌های غذایی پرمصرف در این‌گونه افراد است.
علاوه بر کمبود امگا ۳، تناسب مصرف و نسبت میزان امگا ۳ به امگا ۶ در بدن بسیار مهم است، همچنان که در بیماران دچار سندرم درد مزمن نشان داده شده که این نسبت کاهش یافته و دیده شده مصرف امگا ۳ می‌تواند در کاهش علایم درد و خستگی آنها موثر باشد که مکانیسم احتمالی آن را کاهش تولید واسطه‌های دخیل در ایجاد التهاب می‌دانیم. جدا از عوامل و بیماری‌های بی‌شماری که منجر به احساس خستگی می‌شوند، خستگی می‌تواند یکی از نشانه‌های کمبود امگا۳ باشد که در کنار آن افراد از خشکی پوست و ریزش مو، اشکال در حافظه و تغییر خلق و خو شاکی هستند و تعدادی از این افراد هم به دلیل ضعف سیستم ایمنی همیشه احساس مریضی و سرماخوردگی دارند. مصرف امگا ۳ در بیماران مبتلا به کمردرد و گردن‌‌درد نیز می‌تواند به میزان قابل‌توجهی مصرف داروهای ضدالتهاب و مسکن‌ها را کاهش دهد و در مواردی جایگزین مناسبی برای این‌گونه داروها باشد.
فواید امگا ۳ برای ورزشکاران
یافته ها حاکی از این است که مصرف امگا ۳ میزان خون‌رسانی به عضلات را در حین ورزش افزایش می‌دهد و از میزان کوفتگی عضلات در صدمات ورزشی و تورم ناشی از آن می‌کاهد. امگا ۳ می‌تواند اثرات بعضی از داروها را افزایش یا کاهش دهد، بنابراین لازم است افراد در صورت مصرف هرگونه دارو به‌خصوص داروهای رقیق‌کننده خون یا کنترل‌کننده قند خون جهت تطبیق مقدار داروهای مصرفی و نیز میزان و مدت مصرف امگا ۳، حتما با پزشک خود مشورت کنند.
گرفتگی عضلات
درباره ۲۵ روش درمان گرفتگی عضلات بیشتر بدانید
فواید امگا ۳ برای کنترل التهاب
افراد مبتلا به اختلالات اسکلتی عضلانی باید حتما ماهی را در برنامه غذایی خود بگنجانند، چرا که تحقیقات نشان می‌دهد یکی از فواید امگا ۳ کنترل التهاب در نواحی مفاصل، اسکلت و عضلات است که در نتیجه دردهای مفاصل و عضلانی کاهش می‌یابد. از این رو تاکید می‌شود حتما در طول هفته دو تا سه بار ماهی مصرف شود. بسته به وزن، هر فردی می‌تواند در یک وعده غذایی ۹۰ تا ۱۵۰ گرم ماهی مصرف کند.
اگرچه امگا ۳ در منابع گیاهی مثل خرفه، کلزا، روغن بذر کتان و روغن سویا وجود دارد، اما بدون تردید بهترین منبع اسید چرب امگا۳، ماهی و غذاهای دریایی است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد اسیدهای چرب امگا۳ موجود در ماهی دارای اثرات ضدالتهابی مطلوب‌تری است. از این رو، رعایت یک رژیم غذایی صحیح می‌تواند به مراتب دردهای مزمن بیماران را کاهش دهد و کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشد.
مصرف خودسرانه مکمل امگا ۳
برخی از افراد به جای اینکه ماهی بخورند، خودسرانه به مصرف مکمل و قرص‌های امگا۳ روی می‌آورند. اگرچه مصرف این نوع مکمل و قرص‌ها التهاب را کم می‌کند، باعث کاهش سطح تری‌گلیسرید خون می‌شود و مشکلات را حل می‌کند اما با توجه به اینکه مصرف زیاد قرص‌های امگا۳ باعث سیالیت خون می‌شود و در طولانی‌مدت قند خون را بالا می‌برد، حتی‌الامکان باید از مصرف خودسرانه آن اجتناب کرد. مصرف طولانی‌مدت و روزانه آن می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد. با توجه به اینکه امگا۳ یک نوع اسید چرب است، اگر بیش از مقدار مورد نیاز مصرف شود، با اسید چرب امگا۶ که برای عملکرد بینایی و مغزی لازم است، رقابت می‌کند و میزان جذب آن را پایین می‌آورد. مصرف مکمل و قرص امگا۳ حتما باید تحت‌نظر پزشک صورت بگیرد. در صورتی که التهابی در بدن وجود داشته باشد و پزشک مصرف مکمل امگا۳ را توصیه کند، مصرف آن برای یک دوره بلامانع خواهد بود. افرادی هم که به هیچ وجه علاقه‌ای به خوردن غذاهای دریایی ندارند، می‌توانند منابع گیاهی مثل روغن کلزا را در برنامه غذایی خود بگنجانند یا اینکه در نهایت از مکمل امگا ۳ دو روز در هفته استفاده کنند.
یک مکانیسم پیچیده استخوان‌سازی
برخی از مطالعات در انسان نشان می‌دهد که اسیدهای چرب بلند زنجیره مانند امگا۳ می‌تواند استخوان‌سازی را افزایش دهد، افزایش توده استخوانی را در نوجوانان تحت تاثیر قرار دهد و کاهش استخوان را در کهنسالی کاهش دهد. با این حال، مکانیسم‌های سلولی عملکرد اسیدهای چرب امگا۳ پیچیده است و شامل ایجاد تغییرات متابولیت‌های اسیدچرب مانند پروستاگلاندین‌ها، رزولوین‌ها و پروتکتورها است که مسیرهای مختلف سیگنالینگ، سیتوکین‌ها و عوامل رشد را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ که البته در برخی جنبه‌ها، هنوز اختلاف‌نظر وجود دارد. اسیدهای چرب امگا۳ بر گیرنده‌های هسته‌ای که در سلول‌های استخوان‌خوار یا استئوکلاست یافت می‌شود، اثر گذاشته و مانع جذب استخوان می‌شود.
در رابطه با استئوپروز هم نقش امگا ۳ به تنهایی در پیشگیری و درمان واضح نیست و اگر هم بخواهیم نقشی برای امگا ۳ در نظر بگیریم به صورت کمکی برای کلسیم و در کنار کلسیم نقش پیدا می‌کند که اثر مثبتی بر سلول‌های استئوبلاست یا استخوان‌ساز خواهد داشت.
نکته
نکته حائز اهمیت اینکه افرادی که وارفارین یا آسپیرین استفاده می‌کنند، نمی‌توانند سرخود مکمل بخورند و باید تحت نظر پزشک و بر اساس آزمایشات دوره‌ای مصرف مکمل داشته باشند. از طرف دیگر با توجه به اینکه مکمل عوارض گوارشی دارد، بنابراین بهتر است با شکم خالی مصرف نشود و همراه یا بعد غذا بهترین زمان مصرف آن است. در ضمن نسبت درصد امگا۶ به امگا۳ بهتراست ۲ به ۱ تا ۳ به ۱ باشد که بهترین جذب را داشته باشد.
